De balans tussen

vrijheid en veiligheid

Je wilt iets wat niet mag. Of je moet iets wat je niet wilt. Daarover gaat de nieuwe Wet zorg en dwang. Ervaringsdeskundige Eline Stam geeft samen met gedagsdeskundige Mariëtte Bruinsma binnen Amerpoort voorlichting over deze nieuwe wet. Alleen al door hun samenwerking laten ze zien waar de nieuwe wet over gaat: iedereen heeft het recht om mee te praten over de balans tussen vrijheid en veiligheid.

Tekst / Fotografie: Eva-Maria den Balvert / Illustratie: Mark van Herpen

De nieuwe Wet zorg en dwang vervangt de oude BOPZ en is speciaal gemaakt voor mensen met een verstandelijke beperking of dementie, vertelt gedragsdeskundige Mariëtte Bruinsma. “De nieuwe wet is bedoeld om vrijheid te bevorderen. De wet stimuleert zorgverleners, cliënten en verwanten om samen begeleidingsafspraken te maken.” Er is pas sprake van onvrijwillige zorg als de cliënt of wettelijk vertegenwoordiger niet instemt met zorg of begeleiding die toch nodig is om een ernstig nadeel te voorkomen. Bijvoorbeeld als de veiligheid van de cliënt, die van de andere bewoners of die van de begeleider in gevaar is.

Presentatie

Als ervaringsdeskundige binnen Amerpoort krijgt Eline wel vaker de vraag om ergens over mee te denken. Dit onderwerp vond ze zo interessant, dat ze spontaan besloot om een presentatie te maken voor de werkgroep die de invoering van de wet bij Amerpoort begeleidt. “Ze waren zo onder de indruk van mijn presentatie, dat we zijn gaan samenwerken, ” lacht Eline. “Ik heb geen betaalde functie bij Amerpoort, maar wordt wel overal bij betrokken. Dat vind ik heel bijzonder.” Samen met Mariette en José Spekschate en Zina Louter, begeleiders van de ervaringsdeskundigen, heeft Eline de presentatie verder ontwikkeld. Ook komt er nog een werkboek bij.

Logo

Samen met Amerpoortvormgever Mark van Herpen heeft Eline een logo gemaakt voor de Wet zorg en dwang, dat ze gebruikt in de voorlichting aan medewerkers en verwanten van Amerpoort. Het is een boom, met daar omheen een arm in de vorm van een hart. “Die boom staat voor vrijheid, rust en groei. Het hart er omheen staat voor verbinding; je doet het samen. Hoe kun je cliënt helpen om zijn of haar veiligheid te waarborgen? Denk daarbij vanuit de cliënt en beslis niet voor de ander.”

Eline en Mariëtte bereiden samen de voorlichtingen voor.

Afhankelijk

Iedereen heeft recht op vrijheid. Wat dat betekent, voel je pas als je het niet hebt. “Ik was laatst mijn huissleutels vergeten,” vertelt Eline. “Toen moest ik aan de begeleider vragen om mij binnen te laten. Ik voelde me meteen afhankelijk.” Kun je nagaan hoe heftig het moet voelen als je te maken krijgt met onvrijwillige zorg. Als iemand anders voor je bepaalt dat er een camera in jouw huis hangt, of jou controleert op drank en drugs. Eline: “In de presentatie zit een oefening waarbij je zelf ervaart hoe het is om onvrijwillige zorg te krijgen. Die hebben we uitgeprobeerd bij de gedragsdeskundigen. Het was bijzonder om te zien wat het met hen deed: zo voelt het dus als je zelf geen keuze hebt.”

Alleen als het niet anders kan

Niet voor niets is het uitgangspunt in de wet: onvrijwillige zorg moet je alleen inzetten als het niet anders kan. Eigenlijk, zegt Mariëtte, werkt Amerpoort al op deze manier. Waarom dan toch al die aandacht voor de nieuwe Wet zorg en dwang? Mariëtte: “Maatregelen rondom onvrijwillige zorg zijn ingrijpend. Je grijpt in op het recht op zelfbeschikking. Het is daarom altijd belangrijk om samen te kijken: is het echt nodig? Maak ik me terecht zorgen over dit gedrag? Wat wil de cliënt ons vertellen met dit gedrag? En kunnen we daar ook op een andere manier mee omgaan? Zo kunnen we samen de inzet van onvrijwillige zorg zoveel mogelijk beperken.” Tot slot wil Mariette nog wel éen ding kwijt: “Ik ben echt heel trots op Eline. Ze heeft deze voorlichting heel goed aangepakt.” Eline lacht. “En dat compliment is wederzijds.”

Folder Tussen

vrijheid en veiligheid

Amerpoort heeft een folder gemaakt in begrijpelijke taal: Tussen vrijheid en veiligheid. Via deze link kunt u de folder downloaden. Vanwege het coronavirus zijn de informatiebijeenkomsten voor verwanten uitgesteld. Medewerkers van Amerpoort kunnen wel via iLearn de e-learning volgen over de nieuwe wet. Informatie voor professionals en het stappenplan van de Wet zorg en dwang staat op www.dwangindezorg.nl