Trots op de Remy van nu

Als cliënt in de zorg heb je in je leven te maken met honderden hulpverleners. Allemaal mensen die een stukje met je meelopen in jouw leven. Die allemaal een klein stukje van jou kennen. En dat stukje blijven onthouden en delen, ook als jij al weer verder bent in het leven. En zo blijft je verleden je altijd achtervolgen.

Tekst: Eva-Maria den Balvert / fotografie: Ineke Oostveen

“Nee toch, niet weer?!”, verzuchtte Remy Suurling afgelopen voorjaar. Hij kreeg tijdelijk een nieuwe jobcoach. De invaller had van begeleiders zijn geschiedenis gehoord. Zijn probleem, zoals Remy het zelf noemt. “Ik word er een beetje boos van. Continu wordt het weer herhaald. Terwijl het alweer zo lang geleden is.” Hij vertelt zijn verhaal, samen met zijn coördinerend begeleider Dora de Zoete. Omdat ze duidelijk willen maken wat het voor een cliënt betekent als mensen uit de zorg blijven praten over hoe iemand vroeger was.

Bijzondere geschiedenis

Ook zonder dat Remy de details vertelt, wordt wel duidelijk dat hij een bijzondere geschiedenis heeft. Als 17-jarige kwam hij bij Amerpoort. Eerst op Koningsvaren in Soest, maar hij belandde al snel op een crisisplek en ging van daaruit naar de Birkstraat in Soest. Daar ontmoette hij de man van wie nog steeds een foto op zijn kamer staat; de inmiddels overleden Jos de Wacht. “Jos was niet alleen de manager, hij was ook een begeleider en een soort vriend. Op een dag fietsten we op de duofiets ergens bij Soesterberg en trapten we zo hard dat de ketting eraf vloog!” Remy glimlacht bij de herinnering. “Het is echt jammer dat hij er niet meer is. Jos heeft ervoor gezorgd dat ik naar de Verbindingsweg kon.’’

Een team van de Birkstraat ging een tijdje mee naar de Verbindingsweg in Baarn om het nieuwe team te leren hoe zij Remy konden begeleiden. Op de toen net geopende locatie Verbindingsweg kwamen jongeren met een licht verstandelijke beperking, die tamelijk zelfstandig woonden. Maar voor Remy gold een ander regime. Een van de nieuwe begeleiders was Dora de Zoete. “Het was echt 1 op 1 begeleiding. Kort samengevat: we mochten hem nooit uit het oog verliezen. Ging hij naar de wc, dan stond er iemand voor de deur. Hij mocht nog niet alleen naar de schuur lopen. Langzaamaan kreeg hij stapje voor stapje iets meer vrijheid. Dan gingen we bijvoorbeeld eerst samen boodschappen doen en keken we hoeveel tijd dat kostte. Was dat 10 minuten, dan kreeg hij precies 10 minuten om alleen boodschappen te doen. Ik zie hem nog binnenkomen, gestresst met een rood hoofd, als het 15 minuten was geworden.” Remy: Ja, dat weet ik nog. Dan stond ik even in de rij voor de kassa en dacht ik al: o nee, dit duurt te lang.”

Stap voor stap zelfstandiger

Intussen deed Remy ook allerlei cursussen en behandelingen om stap voor stap zelfstandiger te kunnen leven. En ging hij dagbesteding doen op Nieuwenoord. Ook dat begon met een begeleider op 1 meter afstand. Dora: “Op een dag mocht hij zonder begeleider papier ophalen. Meteen kreeg ik een telefoontje: Remy loopt hier vrij rond! Kan dat wel?! Dat dat toen gebeurde, snap ik wel. Maar inmiddels zijn we alweer twaalf jaar verder! Telkens als Remy ergens nieuw komt, gaan wij het er weer over hebben. En is het alsof hij weer een stuk wordt teruggegooid.”

Want de Remy van nu is niet meer de Remy van toen. Sinds twee jaar woont hij op de locatie Jan Steenlaan in Baarn. Hij doet drie dagen per week dagbesteding op een zorgboerderij en werkt twee dagen per week bij een aannemer. Dat sluit aan bij twee passies van Remy: koeien verzorgen en werken met elektra. “Ik ben trots dat ik zo ver gekomen ben. Dat ik een keer per maand bij mijn oma logeer, dat ik het weekend naar mijn familie kan, dat ik naar vrienden toe kan, als ik het maar van tevoren meld. Sinds vier jaar heb ik mijn rijbewijs, ik kan nu een auto of een busje huren om van A naar B te rijden. Ik moet gewoon altijd even melden waar ik ben.” Er zijn nog wel altijd veel overleggen over Remy, vult Dora aan. “Hoe gaat het? Wat gebeurt er? Dat vind je wel eens vervelend.”

Een leuke, gezellige gozer

Aan collega’s die met Remy te maken krijgen, geeft Dora tips over de begeleiding en vertelt ze wat ze moet vertellen om Remy voor een terugval te behoeden. “Dit zijn de kaders waarbinnen je hem het best kunt begeleiden, en that’s it. Ik vind dat wij als begeleiders makkelijk praten over wat we ergens van vinden. Ik werk nu 15 jaar met LVB’ers. Sindsdien heb ik echt geleerd hoe belangrijk het is om met cliënten te praten in plaats van over cliënten.”

Wat hopen ze dat er gebeurt als dit verhaal wordt gepubliceerd? Dora: “Het zou mooi zijn als mensen jou gewoon gaan zien zoals je nu bent. Zoals ik jou ken. Een leuke, gezellige gozer, een hardwerkende jongen die ontzettend veel geleerd heeft.”

De balans tussen heden en verleden

Hoe kun je nu als begeleider het beste omgaan met iemands levensverhaal en de rol die je daar zelf in speelt?

Niets vertellen in een situatie zoals die van Remy is niet goed, maar alles vertellen is vaak niet nodig. Daartussen moet je je bewegen, adviseert Gerhard van Cappellen, gedragsdeskundige bij Amerpoort. “Bedenk goed wat je zelf opschrijft over iemand. Te veel of te weinig informatie in het persoonlijk plan is allebei nadelig voor de persoon en zijn omgeving. Te weinig informatie kan er toe leiden dat iemands levensverhaal en wat iemand leuk vond verdwijnt.” “Maar niet iedereen hoeft alles te weten. Een invaller bijvoorbeeld hoeft alleen maar te weten: dit zijn de regels, het waarom is vaak niet nodig. Als hulpverlener zou je graag zeggen: ‘het is voorbij, we hebben het er niet meer over’. Maar dat kan niet altijd. Het is goed om te weten op welke punten iemand kwetsbaar is en welk risico hij loopt op een terugval. Maar als dat tot vooringenomenheid of stigmatisering gaat leiden, dan is het niet oké. Het is dus belangrijk om het verleden dus wel te kennen, maar altijd te wegen wat dat betekent voor het hier en nu.”