EXPERTISE:
Van opdracht tot geleerde lessen
Jan Willem Schuurman over 6 jaar Expertisecentrum
In juni nam Jan Willem Schuurman, directeur van het Expertisecentrum, afscheid van Amerpoort. Voor Jan Willem was het tijd om van zijn pensioen te gaan genieten. In 5 vragen blikt hij terug op de jaren waarin het Expertisecentrum steeds verder vorm kreeg.
Tekst: Jantine Willemsen / fotografie: Ineke Oostveen
Hoe ging je van start?
“Toen ik begon bij Amerpoort kreeg ik als opdracht om alles wat met expertise te maken heeft te bundelen. Maar er zat nog geen duidelijke organisatie onder. Zo viel eerst ambulante zorg en logeren ook nog onder het Expertisecentrum. De rode draad in mijn loopbaan is dat ik altijd plekken heb gezocht waar de ontwikkeling van individuen en organisatieontwikkeling bij elkaar komen. Dat gold ook voor het Expertisecentrum. Nu hebben we drie duidelijke onderdelen: het bieden van behandeling, stafondersteuning (bijvoorbeeld cliëntcoaching, geestelijke verzorging en kwaliteit & veiligheid) en het delen en ontwikkelen van kennis.”
Waar ben je het meest trots op?
“Ik ben op zoveel dingen trots. Maar het meest misschien wel op wat de ervaringsdeskundige cliënten laten zien. Ze weten zo goed de kern te raken. Ook omdat zij hebben geleerd die ervaring te omschrijven in hun opleiding tot ervaringsdeskundige. Om een voorbeeld te noemen. Ervaringsdeskundige Arthur Frohn en Expertisecentrum medewerker Mike Haanstra presenteerden hun plannen rondom Amerpride aan het MT. Hiermee wilden ze zich inzetten voor LHBTIQ cliënten. Ik keek om me heen en zag collega’s met tranen in hun ogen. En ook ik was geraakt. Arthur veegde met ons de vloer aan. Hij hield zo’n mooi pleidooi. Dat had niemand anders beter kunnen doen.”
Onder: Jan Willem bij de opening van het Kennisfestival in 2016
“En natuurlijk ben ik ook trots op de medewerkers. Vooral als ik kijk hoe teams zich vakinhoudelijk én in hun manier van werken hebben ontwikkeld. Denk bijvoorbeeld aan het team Kwaliteit en Veiligheid. Het was eerst bij Amerpoort zo van ‘we hebben een stafteam en zij regelen dat’. Toen is het team aan de slag gegaan om het eigenaarschap over thema’s rond kwaliteit en veiligheid daar te leggen waar het hoort; namelijk in de zorgteams zelf. En het team Kwaliteit en Veiligheid kan ondersteunen waar nodig. Ook denken we steeds meer als Expertisecentrum in gezamenlijkheid: 'hoe kan onze ondersteuning nog beter?'”
Je merkt daarin ook de kwetsbaarheid van het Expertisecentrum: je kunt het niet alleen. Het gaat steeds om interactie met collega’s in de zorgteams. Elkaar blijven betrekken en in gesprek gaan. Maar ik heb nog nooit in organisatie gewerkt met zo'n goede sfeer. Mensen zijn zeer gedreven. Er is veel vertrouwen en veiligheid. Ik ervaar geen onoverkomelijke tegenstellingen.”
Wat heb jij geleerd?
“Regelmatig mag ik diploma-uitreikingen bijwonen van cliënten die een training hebben gevolgd. Niet alleen de cliënten zijn dan trots, maar ook hun familieleden. Want een diploma krijgen is niet zo vanzelfsprekend als je een verstandelijke beperking hebt. Het heeft mij geleerd dat cliënten meer in zich hebben dan dat we aanspreken. Als je hen uitnodigt, merk je dat pas. Dat geldt ook voor cliënten met een ernstige meervoudige beperking. Uiteraard gaat het dan over andere dingen en heb je het over kleine stapjes. Hoe kunnen zij bijvoorbeeld meer eigen regie pakken? Denk aan situaties aan de eettafel, de invulling van hun vrije tijd, kiezen tussen A en B. Dat vraagt van ons om na te denken: hoe bieden we alle cliënten de kans om levenslang te leren?
Er zijn ook dingen niet gelukt. Denk aan onze ambities rond zorgtechnologie. Amerpoort vernieuwt moeizaam. Dat gaat in kleine stapjes. We zijn geen veranderaars. Je ziet in de cultuur van organisaties vaak terug wat zij voor werk doen. Wat wij voor onze doelgroep te regelen hebben, is structuur en voorspelbaarheid. Dat gegeven staat ons in de weg om te innoveren. En bovendien: wij zijn ‘mensen-mensen’, en minder van de apparaten. Voor een deel is dat dus verklaarbaar, maar daarmee kom je er niet. Ik heb dat onderschat. Tegelijk heeft elke ontwikkelafdeling wel te maken met deze ingebouwde spanning. Achteraf gezien had ik dit onderwerp veel vaker in het Management Team en in gesprekken met managers moeten aankaarten. Want je moet samen power ontwikkelen om daar doorheen te gaan.”
Wat geef je mee aan je opvolger?
“Kijk goed waar we nu staan en kijk dan wat er doorontwikkeld kan worden. Als jij over kennis en expertise beschikt, deel je die binnen én buiten Amerpoort. Het is heel gewoon geworden om dat te doen, als onderdeel van onze manieren. Dan kan een ander daar zijn voordeel mee doen. Er is geen branche waar zoveel en goed wordt samengewerkt als in onze branche. En door samenwerkingen met de Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking, het programma Gewoon Bijzonder, Carante Zorgontwikkeling of de VGN bouwen we dat nog meer uit.
Een aantal dingen staan gewoon. Dat geeft rust. En dat is een compliment aan het hele Expertisecentrum. Ik zou dus ook zeggen: koester die verworvenheden, wees er zuinig op en gebruik het als een vertrekpunt. Dat geldt ook over onze lessen over hoe de organisatie in elkaar steekt. Gebruik dat. En doe het op jouw manier. Ieder heeft zijn of haar eigen stijl van leiding geven. Maar vooral: geniet ervan. Het is de mooiste plek die je kunt hebben!”
Wat ga jij doen na Amerpoort?
“Waar ik echt naar uitzie? Onze procesbegeleiders gebruiken die zin vaak: ‘even in de vertraging gaan’. Dat betekent voor mij: rustiger aan doen. Meer tijd hebben voor vrienden en familie. En veel met onze camper erop uit trekken. Lekker reizen en rondkijken. Ik ben en blijf altijd nieuwsgierig naar hoe mensen op andere plekken weer anders omgaan met dezelfde uitdagingen in het leven.”
Jan Willem Schuurman wordt (tijdelijk) opgevolgd door Helma Groenewegen. Op 10 juni werd zijn afscheid gemarkeerd met een symposium ‘Wat is een goed leven over 10 jaar?’
‘Wat is een goed leven over 10 jaar?'
Samenwerken aan een goed leven voor mensen met een verstandelijke beperking. Dat is waar Amerpoort voor staat. Hoe ziet zo’n goed leven eruit over 10 jaar? Veranderen onze ideeën en onze mogelijkheden als het gaat om begeleiding of behandeling? Werken met hart voor de zorg: hoe is dat over 10 jaar?
Op de website vindt u een terugblik en link naar het online symposium.