Alfons Klarenbeek met pensioen: wandeling langs 47 jaar Amerpoort

In augustus 1975 kwam Alfons Klarenbeek te werken in wat toen de ‘zwakzinnigenzorg’ heette. En hij was niet de enige. Maar liefst 60 jongeren - veel uit het oosten van het land - begonnen tegelijkertijd aan de interne Z-opleiding. Op de oude begraafplaats - nu het grasveld naast het Cultureel Centrum op Nieuwenoord in Baarn - was de start van de introductiedagen.

“Ik wilde eigenlijk de sportwereld in”, vertelt Alfons midden op het grasveld, “maar werd afgewezen voor de sportopleiding. In ons dorp, Dalfsen, gingen toen al veel mensen de gehandicaptensector in. Die sector was landelijk nieuws door de Dennendal-affaire” (ontruiming door politie van gehandicapteninstelling in Den Dolder). “Ik heb een briefje geschreven naar de nonnen hier, werd uitgenodigd en aangenomen.”

Tekst: André van Os / fotografie: Ineke Oostveen

Wandeling langs oude werkplekken

Het was de start van een dienstverband van 47 jaar bij Nieuwenoord, later Amerpoort. Alfons werkte als begeleider, manager, coördinator en beleidsmedewerker. Hij was onder meer verantwoordelijk voor de coördinatie en ondersteuning van (startende) particuliere ouderinitiatieven. Op 1 september 2022 is het dan toch gedaan en gaat hij met pensioen. Tijd om nog een keer langs oude werkplekken te lopen.

Diep onder de indruk

De eerste was sterpaviljoen Mariaoord (MO8), maar ook in het hoofdgebouw deed Alfons ervaring op. “Daar woonden mensen met een heel zware verstandelijke en lichamelijke beperking. EMB zouden we nu zeggen, MCG, allerlei afkortingen hebben we ervoor gehad. Ik heb mijn ouders eens meegenomen naar een van de woningen, eigenlijk zalen in het hoofdgebouw, HG14. En daar zagen zij met grote verbijstering een aantal kinderen met een verstandelijke beperking, volledig vergroeide kinderen die niet konden lopen of praten en sondevoeding kregen. Ze waren diep onder de indruk. Mijn vader was sprakeloos. Dat die mensen bestonden en dat zijn zoon daarmee ging werken. Veel vrienden en familie gingen dat ook doen: mijn zus en enkele nichten hebben hier ook gewerkt.”

Vrijgevochten cultuur

Veel woningen waar Alfons heeft gewerkt bestaan inmiddels niet meer: het A-cluster (de groepen Vlegels, Rekels en Banjer), het huisje Sonnevanck, Zodiac… Allemaal gesloopt en vervangen door (weer nieuwe) nieuwbouw. “Er woonden heel jonge mensen, vaak leeftijdsgenoten. Een klein deel leeft nog en woont nog steeds hier. Soms hoor ik geluiden van bewoners als ik hier op Nieuwenoord loop en dan denk ik ‘hé, dat is die-en-die’. Zoveel verandert er soms ook helemaal niet.”

“In dat huisje Sonnevanck heb ik ontzettend veel plezier gehad. Mensen konden daar aanmerkelijk meer, hadden ontzettend veel humor, we gingen samen op vakantie, het was een vrijgevochten cultuur. Prachtig team met ontzettend leuke bewoners, waaronder bijvoorbeeld Jan van Schalkwijk”. De dienstplicht maakte een eind aan de lol. Alfons weigerde en kon vervangende dienstplicht doen bij een dagverblijf in zijn woonplaats Hilversum. “Dat werk lag me niet, maar gelukkig kon ik na mijn dienstplicht weer terug naar Nieuwenoord.”

Hij werd groepshoofd van Kraaienest waar een cultuur ontstond om ‘bewoners te stimuleren’ om zelf keuzes te maken in hun leven. Wat wil je precies, welke dagbesteding vind je leuk? We begonnen dat serieuzer te nemen.”

Het gewone leven, de kern van het verhaal

Rond 1984 werd Alfons gevraagd mee te denken over een woning buiten het terrein. “Zouden we niet een aantal mensen in de gelegenheid moeten stellen om buiten Nieuwenoord te gaan wonen? Midden in de samenleving, kleinschalig, inclusie. Dat is gelukt en werd ‘De Bommel’, nieuwbouw voor tien mensen in Baarn. Daar kwam voor mij alles bij elkaar. Ik voelde mij weer helemaal vrij, je was uit het instituut. Die ‘gekke’ diensten; de wasserette, de naaikamer, dat was er allemaal niet. Hier ging je gewoon samen met de bewoners naar de winkel in het dorp. Het gewone leven, dat was natuurlijk de kern van het verhaal.”

En zo ontwikkelde de carrière van Alfons zich verder. Hij was 12 jaar paviljoen hoofd (clustermanager) op Nieuwenoord, onder meer van ‘de buitenhuizen’, want De Bommel in Baarn had navolging gekregen in onder andere Amersfoort. Daarna ging hij voor Amerpoort staf- en beleidswerk doen. Voor de Vereniging Gehandicaptenzorg Utrecht (VGU) coördineerde hij zorgvoorzieningen in de Vinex-wijken, zoals de Stuifberg en andere locaties in Amersfoort Vathorst en Utrecht Leidsche Rijn.

Ontwikkelen van een ouderinitiatief

Begin deze eeuw werd toenmalig Amerpoort bestuurder Ton Caspers benaderd door een groep ouders met de vraag of wij mee zouden willen denken bij het ontwikkelen van een ouderinitiatief. Dat werd ‘t Fierhuis in Soest, helemaal ontwikkeld door de ouders zelf. Amerpoort ging de zorg leveren, als eerste zorgaanbieder in de regio met zo’n particulier initiatief. Alfons was er nauw bij betrokken. “Ik vond het een fantastisch idee. Daarna kregen we veel vragen van anderen, omdat we ermee bekend waren. We hebben nu twaalf initiatieven waar we zorg leveren aan ongeveer 215 bewoners. En daar komen de komende jaren nog een aantal initiatieven bij. Mensen vertrouwen ons dat toe, dat vind ik fantastisch.”

Eénpitter en oliemannetje

Naast het begeleiden van de ouderinitiatieven werkte Alfons vanaf 2014 aan de “transitie van de AWBZ naar WLZ, Jeugdwet en WMO. We moesten met gemeentes aan de slag om de zorg die wij bieden aan mensen met een beperking te verkopen. Uitleggen wat Amerpoort is en die gemeentes leren kennen.” Hij kreeg daarin veel ruimte. “Ik ben altijd een beetje een éénpitter geweest binnen de organisatie, een luis in de pels, hier en daar wat eigenwijs, sommigen zeggen een oliemannetje. Laat mij maar dat oliemannetje zijn, dat vind ik prima.” Alle diversiteit, contacten en reuring gaat hij missen. Maar het is goed zo: “volgens mij is dit het wel zo’n beetje, einde oefening.”

Luisteren naar Alfons

In een speciale podcast leidt Alfons ons langs plaatsen waar hij heeft gewerkt en komen we in Baarn, Amersfoort en Soest. Beluister 47 jaar in 42 minuten, via www.amerpoort.nl/podcast of je favoriete podcast app.