EXPERTISE:
Lotte is niet meer bang voor de tandarts
Bijna niemand gaat graag naar de tandarts. Veel cliënten vinden het spannend, willen niet naar de tandarts of kunnen door hun angst niet goed meewerken tijdens de behandeling.
Tekst: Saskia Bon / fotografie: Ineke Oostveen
Zoals Lotte: een vrolijke en eigenzinnige vrouw van 29 jaar die graag in het middelpunt van de belangstelling staat. Ze houdt van humor en gezelligheid en heeft graag haar familie om haar heen. Ze voelt zich al 7 jaar ook erg thuis op de Mariaoordlaan 12 op Nieuwenoord. Lotte heeft een smal gebit met een onderbeet. Hierdoor verergert het tandsteenprobleem, wordt het tandenpoetsen lastiger en verslikt ze zich vaker. Hermien Giskes, de moeder van Lotte: “Lottes mond functioneert, ze kan goed bijten en ze poetst zelf haar tanden. Enkele jaren terug heeft een specialist haar gebit onder narcose schoongemaakt en de kiezen geseald zodat er geen gaatjes kunnen ontstaan.”
Voordat ze bij tandarts Berthe kwam, was het lastig om haar goed te kunnen helpen. Een beetje kijken mocht, maar tandsteen weghalen lukte niet; Lotte draaide haar hoofd weg en hield haar mond dicht. Na de eerdere bezoeken aan de tandarts probeerde Lottes moeder om de tandsteen zelf weg te krijgen met tandenstokertjes en goed poetsen. Een jaar geleden was Lottes tandsteen echter zo erg dat Hermien Giskes toch weer een afspraak maakte bij de tandarts van het Gezondheidscentrum.
“Natuurlijk vond Lotte het best een beetje spannend. En ik ook, maar nadat ik zag hoe de tandarts met haar omging dacht ik ‘oké, dit gaat lukken’. Ze nam de tijd en Lotte mocht tussendoor met haar knuffel Beesie kijken. Telkens als de tandarts een stukje tandsteen weghaalde telde ze met Lotte. Dan was er weer een pauze en kon Lotte met Beesie even de ruimte ontdekken. Zo is ze een uur bezig geweest en ze hebben toen heel wat weggehaald. Dat vond ik best knap.”
< Met haar knuffel Beesie kan Lotte alles aan.
Tandarts Berthe Makizodila: “Lotte is kenmerkend voor veel cliënten van Amerpoort en Sherpa. Ze heeft een matig verstandelijke beperking, laag niveau. Als deze cliënten naar de tandarts gaan, vinden ze dat heel spannend en zakken ze wat lager in het cognitieve en sociaal-emotioneel niveau. Functioneren ze normaal op een niveau van een kind van 4 of 5 jaar, dan vertonen ze bij de tandarts het gedrag van een 1-of 2-jarige. De spanning doet veel met wat een cliënt aan kan. Met Lotte liep het contact in het begin via haar knuffel, dat is veiliger voor haar dan dat we rechtstreeks bij haar in de mond gingen kijken. We keken dan eerst bij de knuffel en daarna mocht het pas bij Lotte. Door haar stapsgewijs meer vertrouwen te geven, lukte het uiteindelijk heel goed om haar tanden schoon te maken in de tandartsstoel. Dat was echt een overwinning!” Berthe geeft verder aan: “Het hielp dat zowel haar moeder als haar begeleiders de tijd namen en vaak met Lotte kwamen om te wennen. Cliënten moeten eigenlijk vaak komen en iedere keer doen we hetzelfde met een stapje erbij. We gebruiken geen spannende woorden als ‘haakje’, maar zeggen ‘stokje’ en ‘tandenborstel’. We kijken eerst met het spiegeltje, dan poetsen we met de tandenborstel, dan weer even pauze en daarna blazen met lucht. Zo weten cliënten wat ze kunnen verwachten en wat er van ze verwacht wordt. Dat creëert vertrouwen. Meer korte afspraken is beter dan een paar lange afspraken zodat je niet over de grens van de cliënt gaat. Anders wordt de volgende afspraak weer een stuk moeilijker en begin je met een achterstand. De samenwerking met tandartsassistent Wilma is hierbij heel belangrijk en waardevol.”
Tandarts Berthe Makizodila, Lotte en tandartsassistente Wilma van Asselt >
Voordat Berthe een cliënt ziet, vraagt ze -meer dan een reguliere tandarts zou doen- aan ouders of begeleiding over de soort beperking, het niveau van de cliënt, of er andere medische dingen zijn en wat voor werk de cliënt doet bij de dagbesteding. Zo weet ze meer over het niveau en welke woorden ze kan gebruiken. Een speciaal muziekje, een rugkussen, een praatje maken, op een speelse manier afleiden en de tijd krijgen om rustig te wennen. De tandarts kijkt wat elke cliënt individueel nodig heeft. “Zo wist ik voor haar komst dat Lotte een matige verstandelijke beperking heeft en een scoliose. Dan leg ik alvast een kussen klaar zodat ze lekkerder in de stoel ligt”, vertelt Berthe.
“Bij een andere cliënt hoor ik André Rieu al galmen als ik met hem de behandelkamer in kom”, geeft Lottes begeleider Marjolein Smit aan. “Dat klopt,” zegt Berthe, “laatst hebben we 6 kiezen getrokken bij een cliënt, terwijl hij mee lag te neuriën en te dansen met André Rieu.” “Een cliënt kan oxazepam nemen voor het tandartsbezoek om rustiger te worden of we behandelen onder narcose. Narcose lijkt een goede oplossing, maar het is wel een medische behandeling met risico’s. We proberen eigenlijk heel veel dingen uit en als laatste redmiddel hebben we deze medische dingen.”
^ Lotte met haar moeder Hermien Giskes
Meer tijd voor behandelen
Bij Tandheelkunde Sherpa werken ze met een uurtarief en niet per behandeling. Daarom kunnen de tandartsen de tijd nemen voor controle of het schoonmaken van een gebit. Ze merken dat dit werkt voor deze cliënten. Berthe: “Als je zelf gehaast bent, dat draag je toch over en krijg je juist minder voor elkaar dan je eigenlijk zou willen. Ik denk dat het anders niet zo goed zou gaan als dat het nu gaat.”
Begeleider Trudy Boom-Nagel: “We werken zo fijn samen met de tandartsen. De tandarts Berthe en de assistent Wilma zijn een geoliede machine. Er is rust en gezelligheid met alle tijd en ruimte voor iedere cliënt. Het is voor ons prettig om te zien dat er zoveel aandacht is voor het bouwen van vertrouwen. Als Lotte terugkomt van de tandarts maken we er vaak een heel spektakel van, dan reageren we met complimenten, soms zelfs met applaus, en laat Lotte trots haar schone tanden zien!“
